نهفتگی دندان عقل چیست؟

گیر کردن دندان عقل در زیر لثه

دندان عقل سومین دندانهای آسیاب بزرگ است که در انتهای دهان جای دارد. دندانهای آسیاب سطح جونده بزرگی دارند و وظیفه آنها آسیاب کردن و له کردن غذاست. دندان عقل در اوایل دهه ۲۰ زندگی هر فرد از لثه بیرون میزند. از آنجایی ‌که دندان عقل آخرین دندانی است که بیرون میزند، در بسیاری از موارد فضای کافی برای بیرون زدن آن وجود ندارد . به همین علت دندان عقل معمولاً نمی‌تواند کامل از لثه بیرن بزند. به این وضعیت نهفتگی دندان عقل گفته می‌شود. در صورتی که تنها بخشی از دندان بیرون بزند به آن نیمه نهفته و در صورتی که هیچ بخشی از دندان‌ بیرون نزد به آن نهفته گفته می‌شود.

هر فرد چهار دندان عقل دارد اما برخی افراد به علت زمینه ژنتیکی کلاً دندان عقل ندارند. تخمین زده می‌شود ۲۵% از افراد یک یا چند دندان عقل ندارند.

نهفتگی دندان عقل چیست؟

انواع نهفتگی دندان

نهفتگی دندان به طرق مختلف اتفاق می‌افتد. ممکن است دندانی که در زیر لثه گیر کرده است، افقی، عمودی، دیستال یا مزیال باشد.

• زاویه دندان نهفته

نهفتگی مزیال به این معنی است که دندان به سمت جلوی دهان زاویه دارد. این نوع زاویه دندان نهفته، شایع‌ترین نوع نهفتگی دندان عقل است. پس از آن به ترتیب نهفتگی عمودی یا قائم، افقی و دیستال شایع هستند. نهفتگی قائم به این معنی است که دندان به صورت قائم و ایستاده قرار گرفته و نهفتگی افقی به این معنی است که دندان به صورت افقی و به پهلو خوابیده است. نهفتگی دیستال به این معنی است که زاویه دندان به سمت عقب دهان است.

شکل- به ترتیب از بالا سمت چپ به پایین سمت راست: نهفتگی زاویه دار (مزیال)، نیمه نهفته، نهفتگی افقی، نهفتگی عمودی

یکی از فاکتورهایی که میزان سختی کشیدن دندان عقل را مشخص می‌کند، همین موضوع زاویه آن است. به طور کلی ساده ‌ترین حالت برای کشیدن دندان نهفته، قائم و سخت‌ترین حالت دندانی با زاویه به سمت عقب دهان (دیستال) می باشد.

• نهفتگی در بافت نرم یا استخوان

یکی دیگر از فاکتورهای مهم در نهفتگی دندان ، این است که آیا دندان در استخوان گیر کرده است و یا تنها در بافت نرم محبوس شده است. نهفتگی در بافت نرم به شرایطی گفته می‌شود که در آن بخش بالای دندان (تاج) از استخوان بیرون زده است اما از بافت لثه کامل بیرون نزده است. نهفتگی در استخوان به این معنی است که هنوز بخشی از دندان در داخل استخوان فک قرار دارد. نهفتگی کامل در استخوان به این معنی است که تمامی دندان توسط بافت‌های استخوانی احاطه شده در صورتی ‌که نیمه نهفتگی در استخوان به این معنی است که بخشی از دندان از استخوان خارج شده است.

شکل- به ترتیب از سمت راست: نهفتگی کامل در استخوان، نیمه نهفتگی در استخوان، نهفتگی در بافت نرم.

سختی کشیدن دندانی که تنها در بافت نرم نهفته مانده با دندانی که در استخوان گیر کرده است تفاوت دارد. کشیدن دندان نهفته در بافت نرم آسان‌تر است. تحقیقات نشان می‌دهند احتمال داشتن حداقل یک دندان نهفته ۶۵ تا ۷۲% است. احتمال نهفتگی دندان عقل فک پایین بیشتر از فک بالا است.

نهفتگی دندان عقل چیست؟

چه عواملی باعث نهفتگی دندان عقل می‌شوند؟

علت اصلی نهفتگی دندان عقل، کمبود فضای قوس دندانی برای بیرون زدن دندان است. علت کمبود فضا دقیقاً مشخص نیست اما به نظر می‌رسد بین اندازه دندان و به هم فشردگی دندان‌ها و نهفتگی دندان عقل ارتباط وجود دارد.

تغییر رژیم غذایی انسان

یک نظریه در مورد علت کمبود فضای قوس دندانی برای بیرون زدن دندان عقل، تغییر رژیم غذایی انسان مدرن است. رژیم غذایی انسان‌های عصر حجر به گونه ‌ای بود که باعث ساییدگی شدید دندان‌ها (ساییدگی فراتر از سطح جونده دندان) و از بین رفتن دندان‌ها می‌شد. در چنین شرایطی ابعاد دندان کوچک‌تر شده و فضای بیشتری در استخوان فک برای بیرون زدن دندان عقل باقی می‌ماند . در حالی که رژیم غذایی انسان مدرن معمولاً تأثیر زیادی بر ساییدگی جانبی دندان‌ها ندارد.

از طرف دیگر رژیم غذای سخت در عصر حجر باعث می‌شد فعالیت عضلات جویدن قویتر و شدیدتر باشد و این فعالیت باعث تحریک رشد استخوان فک می‌شد. بنابراین اندازه استخوان فک بزرگ‌تر می‌شد و فضای کافی برای بیرون زدن دندان عقل فراهم می‌گشت.

یک فاکتور مهم دیگر فراوانی حوادثی بود که منجر به شکستن و از دست دادن دندان می‌شد. هنگامی که یک دندان شکسته و از دست می‌رود، بر اثر نیروهای طبیعی بدن دندان‌های مجاور به سمت جلو حرکت کرده و جای آن را پر میکنند بنابراین فضا در عقب دهان باز شده و جا برای بیرون زدن دندان عقل فراهم می‌شود. در زندگی امروزی از دست دادن دندان در اثر حوادث بسیار کمتر از گذشته است.