سینوس دندان

سینوس دندان چیست؟

سینوس دندان مجرایی غیر عادی است که منشاء آن آبسه دندانی است که برای مدت زمانی طولانی باقی مانده است. آبسه دندان می تواند ناشی از نکروز یا مرگ (از دست رفتن) دندان باشد. مایع موجود در سینوس از دو طریق می تواند رو به بیرون راه پیدا کند:

سینوس دندان

• درون دهان (سینوس درون دهانی)
• سطح پوست صورت یا گردن (سینوس خارج دهانی یا اوروفاسیال)

سینوس های دندانی داخل دهانی شایع ترین شکل سینوس هستند و بر اساس گزارشات، عفونت اکثر دندان های نکروتیک (دندان های از دست رفته) از این راه تخلیه می شود.

سینوس دندان

علل بروز سینوس دندان

سینوس دندان معمولاً نتیجه عفونت مزمن پالپ دندان نکروتیک (دندان از دست رفته) برای مدت زمان طولانی است. حفره دندان معمولاً نتیجه پوسیدگی یا آسیب به دندان است. پوسیدگی دندان حاصل عدم رعایت درست بهداشت دهان و دندان ها و مصرف مداوم شکرهای تصفیه شده است. دیگر عواملی که زمینه پوسیدگی دندان را فراهم می آورند عبارتند از:

• دندان های مصنوعی متحرک (در نتیجه باقی ماندن غذا بین آنها و دندان های سالم)
• زروستومیا xerostomia (خشکی دهان: بزاق از دندان ها در برابر عفونت محافظت می کند)

عفونت دندان بیشتر پس از اقدامات اندودانتیک (درمان های مربوط به ریشه دندان و پیرامون آن) و نیز در بیمارانی بروز پیدا می کند که دچار ضعف سیستم ایمنی بدن هستند، در حال پرتو درمانی هستند، یا از بیماری دیسکرازی خون blood dyscrasias (بیماری یا ناهنجاری خون، ناشی از وجود مواد سمی در خون) رنج می برند.

مسیری که سینوس به داخل دهان یا درون پوست پیدا می کند بر اساس دندانی مشخص می شود که دچار عارضه شده است و مسیری با کمترین مقاومت را در پیش می گیرد- نازک ترین استخوان و نیز پیوندهای ماهیچه ای و سطوح صورت مسیر تخلیه را مشخص می کنند.

سینوس دندان

سینوس های دندانی داخل دهانی اغلب در شیارهای روی اطراف گونه در نزدیکی نوک دندان بیمار بوجود می آیند. اکثر سینوس های دندانی داخل دهانی از یکی از دندان های فک پایین آغاز می شوند و از سمت چانه، زیر چانه یا خط فک ( ناحیه تحت فکی) به بیرون راه پیدا کنند. سینوس هایی که منشاء آنها یکی از دندان های فک بالا باشد ممکن است از قسمت گونه یا نزدیک بینی به بیرون راه پیدا کنند. محل منفذ یک سینوس خارج دهانی اغلب از دندان عفونی فاصله دارد.

سینوس دندان

مشخصات بالینی سینوس دندان

پیش از آنکه سینوس یا فیستول بوجود بیایند، پالپ نکروتیک عفونی می تواند درد دندان شدیدی با خود به همراه داشته باشد. برطرف شدن درد بدون درمان دندانپزشکی می تواند نشانه مهمی باشد که آبسه به سینوس تبدیل شده است. با این حال، باز هم ممکن است این روند بدون درد اتفاق بیافتد.

سینوس دندان داخل دهانی می تواند مانند یک زخم دهانی مقاوم ظاهر شود که از آن چرک ترشح می شود، و موجب بروز مزه بد در دهان می شود. سینوس های دندانی خارج دهانی نیز می توانند مانند زخم مقاوم دارای ترشح یا مانند یک برجستگی روی صورت ظاهر شوند. این ضایعات عموماً بدون درد هستند. ترشحات آنها معمولاً حاوی چرک یا خونابه است. منفذ سینوس ممکن است تنها با معاینات دقیق مشاهده شود.

از آنجا که معمولاً هیچ دندان دردی وجود ندارد، بیمار معمولاً به جای مراجعه به دندانپزشک به پزشک مراجعه می کند. از طرف دیگر، سینوس دندانی خارج دهان شرایط بسیار نادری است، معمولاً در ابتدا درمورد آن تشخیص نادرست داده می شود و تصور می شود سرطان پوست، جوش یا کورک، یا دیگر عفونت های پوست مانند گرانولوم پیوژنیک pyogenic granuloma، جراحت، جسم خارجی یا دیگر انواع گرانولوم، کیست یا یکی دیگر از اشکال سینوس ها و فیستول های صورت و گردن باشد.

بازگشت علائم علیرغم مصرف آنتی بیوتیک یا جراحی یکی از نشانه های تشخیص درست است.

دندانی که در دهان به وضوح پوسیده شده باشد یا سابقه پر شدگی عمیق داشته باشد، معمولاً حاکی از مشکل دار بودن آن است. دندان بیمار ممکن است تغییر رنگ داده باشد یا با ضربه زدن به آن درد احساس شود. ممکن است در دندان شواهد اقدامات اندودانتیک یا دندانپزشکی قدیمی یا به طور کلی، عدم رعایت بهداشت دهان وجود داشته باشند.

با این حال، پیش از آنکه یک دندان بدون هیچ دردی از بین برود، ممکن است سال ها پیش پر شده باشد، به همین دلیل در معاینه بالینی دندان ها ممکن است هیچ ناهنجاری یا نکته غیر عادی مشاهده نشود. احتمال دارد که دندان به تست سرما یا تست الکتریکی پالپ (تست زنده بودن پالپ/ تست حساسیت پالپ) واکنش نشان ندهد.

آبسه دندان ممکن است همراه با استئومیلیتیس  osteomyelitis (عفونت استخوان)، سلولیتیس cellulitis (قرمزی، تورم)، یا آبسه روی صورت پیچیده و بغرنج شود. غدد لنفاوی سر و گردن ممکن است بزرگ شوند. به شدت مراقب تورم صورت خود باشید زیرا ممکن است عفونت به دیگر نواحی بدن منتقل شود و برای مجرای تنفسی خطرناک باشد.

نحوه تشخیص سینوس دندان

علائم بالینی عبارتند از:

• داشتن سوابق درد دندان، جراحت روی صورت یا پر شدگی عمیق دندان
• وجود ضایعه مقاوم دارای ترشح درون دهان، روی صورت یا گردن علیرغم چند دوره مکرر مصرف آنتی بیوتیک و یا جراحی
• وجود علائم طی معاینات دندانپزشکی

در تشخیص این عارضه، تصویر رادیوگرافی (با اشعه ایکس) یکی دیگر از ابزار مهم است، زیرا معمولاً تحلیل استخوان اطراف نوک ریشه دندان دارای عفونت مزمن را نشان می دهد. در صورتی که بیماری دندان چندان مشهود نباشد، یک تکه گاتا پرکا (لاستیکی) درون سینوس قرار داده می شود تا مسیر آن به داخل دندان مربوطه بازگردانده شود. به ندرت ممکن است “سی تی اسکن” یا “ام آر آی” نیاز باشد.

در حد امکان، باید از انجام جراحی اجتناب شود زیرا به حل مشکل کمکی نمی کند و تنها می تواند موجب ایجاد یک اسکار (جای بخیه) روی صورت شود. بیوپسی ها Biopsy (بافت برداری یا نمونه برداری از بافت)- در صورت انجام- می توانند نشان دهنده آبسه، گرانولوم یا مجرایی با پوشش اپی تلیوم باشند.

سینوس دندان

درمان سینوس دندان

کشیدن کل دندان یا تخلیه پالپ نکروتیک دندان (درمان ریشه یا عصب کشی/ درمان اندودانتیک) تنها درمان های موفق سینوس دندان هستند. آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین یا مترونیدازول ممکن است نیاز باشند. سینوس معمولاً ۱ تا ۲ هفته پس از کشیدن دندان یا درمان موفق ریشه، بهبود پیدا خواهد کرد. در صورتی که بیوپسی یا جراحی انجام شده باشد ممکن است اسکار کوچکی به جا بماند. در غیر اینصورت یک فرو رفتگی اندک یا تغییر رنگ پوست وجود خواهد داشت که معمولاً به مرور زمان بهبود پیدا خواهد کرد.