نقش اکسپندر یا وسیع کننده کام در ارتودنسی

بین سنین شش تا ۱۳ سال، دندان های دائمی جای دندان های شیری را می گیرند. متأسفانه، از آنجا که دندان های دائمی بزرگ تر از دندان های شیری هستند، فک همه کودکان آنقدر بزرگ نیست تا جای کافی برای قرار گرفتن دندان های بزرگسالی را داشته باشد، در نتیجه بیرون آمدن دندان های دائمی می تواند منجر به فشردگی و نامرتبی دندان ها و کج شدن آنها شود. کشیدن دندان به عنوان بخشی از درمان ارتودنسی، یک راهکار است، اما راهکار دیگری نیز هست که با کمک آن دیگر نیازی به کشیدن دندان نیست، و آن هم ایجاد جای کافی درون فک با کمک ابزاری به نام اکسپندر یا وسیع کننده کام است، که استفاده از آن در کودکی می تواند نتیجه بخش باشد.

اکسپندر یا وسیع کننده کام در ارتودنسی

مهمترین مزیت انجام درمان ارتودنسی در کودکی این است که این امکان وجو دارد که از روند رشد طبیعی خود بیمار کمال استفاده را برد تا مال اکلوژن ها را درمان یا حتی از آنها پیشگیری نمود. وسیع کننده کام ابزاری است که برای کمک به این هدف ابداع شده است. اکسپندرها با وسیع کردن تدریجی فک بالا فضای بیشتری داخل دهان کودک ایجاد می کنند.

گرچه ممکن است این درمان ترسناک به نظر برسد اما معمولاً نسبتاً ساده است- هم انجام آن و هم تحمل کردن آن. زیرا فک بالا واقعاً گسترش می یابد و تا پس از بلوغ، دو نیمه مجزا که کاملاً با یکدیگر جوش نخورده اند از یکدیگر جدا می شوند. قبل از آنکه این اتفاق بیفتد، دو استخوان می توانند به آرامی از یکدیگر جدا شوند و ظرف مدت چند ماه به ثبات برسند.

اکسپندر یا وسیع کننده کام در ارتودنسی

اکسپندر فک بالا

اکسپندر فک بالا استخوان و غضروف پلیت (کام یا سقف دهان) را باز می کند تا جایی که اندازه قوس دندانی کودکی که در حال رشد است افزایش پیدا کند و از فشردگی دندان ها و کراس بایت پیشگیری شود. درمان موفق گسترده کردن کام قبل از تکمیل رشد کام یا قبل از جوش خوردن شکاف وسط سقف دهان قابل انجام است- که معمولاً بین ۱۴ تا ۱۶ سال است.

اکسپندرهایی که برای فک بالا استفاده می شوند به صورت سنتی با حلقه های فلزی به دندان های مولر متصل می شوند، اما در برخی موارد خاص نیز می توانند متحرک باشند. پیچ های وسیع کننده ای داخل ابزار تعبیه شده اند که زمانی که فعال می شوند، ظرف مدت چند هفته یا چند ماه، به آرامی غضروف نرم کام دهان را جدا می کند و آن را گسترده می کند. وقتی گسترده شدن کام اتفاق می افتد، ممکن است متوجه شکافی که وسط دو دندان جلوی کودک شکل می گیرد شوید، که حاکی از این است که به جای آنکه تنها نوک دندان ها رو به جلو در حرکت باشد، کام واقعاً در حال گسترده شدن است.

قرار گرفتن اکسپندر در دهان ممکن است اوایل احساس برجستگی و ناراحتی ایجاد کند، و زمانی که پیچ آن باز می شود کودک روی دندان های خود، سقف دهان، و گاهی اوقات پشت بینی و چشم ها فشار احساس کند. اما این فشار به مرور زمان از بین خواهد رفت. پس از قرار گیری اکسپندر داخل دهان، ممکن است مقدار بزاق دهان نیز افزایش پیدا کند و گفتار او نیز تحت تأثیر قرار بگیرد تا زمانی که به این احساسات عادت کند.

تا زمانی که کودک با وجود اکسپندر احساس طبیعی داشته باشد، باید غذاهایی بخورد که جویدن زیاد نیاز نداشته باشند، مانند ماست، بستنی، پودینگ، سوپ، پوره سیب زمینی. علاوه بر این، کودک خود را تشویق کنید از خوردن غذاها و خوراکی های چسبناک پرهیز کند، زیرا ممکن است به اکسپندر بچسبند.

اکسپندر فک بالا در چه مواردی کاربرد دارد؟

عموماً در سه وضعیت از اکسپندر فک بالا استفاده می شود:

کراس بایت- وقتی فک بالای کودک خیلی باریک باشد تا دندان های فک پایین به درستی داخل دندان های فک بالا قرار بگیرند، یا دندان های عقب فک بالا به جای آنکه بیرون دندان های عقب فک پایین قرار بگیرند داخل آنها قرار بگیرند. این می تواند با گسترده کردن فک بالا اصلاح شود.

فشردگی و نامرتبی دندان ها- حتی قبل از بیرون آمدن همه دندان های دائمی کودک، ارتودنتیست می تواند به شما بگوید آیا جای کافی در قوس دندانی برای آنها وجود دارد تا دندان های دائم را در خود جای دهند یا خیر. با وسیع کردن فک بالا می توان بدون نیاز به کشیدن دندان این فضا را ایجاد نمود.

دندان های نهفته- وقتی یک دندان هنوز بیرون نیامده و مسیر رشد آن با دندان های دیگر مسدود شده است، گسترده کردن فک بالا می تواند اجازه دهد این دندان نهفته در جای خود بیرون بیاید. این اتفاق معمولاً برای دندان های نیش رخ می دهد.

گسترده کردن فک بالا مزایای دیگری نیز دارد: می تواند باعث شود لبخند بزرگتر و زیباتری داشته باشید؛ می تواند باعث شود تعداد دندان هایی که لازم است برای ایجاد فضای کافی کشیده شوند محدود شوند؛ می تواند تنفس را بهبود بخشد؛ علاوه بر همه اینها می تواند باعث شود طول کل درمان ارتودنسی کوتاه شود.

اکسپندر یا وسیع کننده کام در ارتودنسی

اکسپندر فک پایین

در صورت فشرده بودن فک پایین نیز می توان از اکسپندر استفاده کرد، اما عملکرد آن با اکسپندر فک بالا متفاوت است. از آنجا که فک پایین شکاف وسطی ندارد که بتوان آن را بست، استخوان آن را نمی توان وسیع کرد؛ در عوض، اکسپندر فک پایین به راحتی دندان ها را جابجا می کند.

با اکسپندر فک پایین می توان نوک دندان هایی که نوک آنها رو به داخل است را صاف کرد و اگر صاف کردن نیاز نداشته باشند، ابزار دندان ها را روی لبه استخوانی قرار خواهد داد که آنها را حمایت می کند. برای آنکه هر کدام از این فرایندها بی خطر و مؤثر باشند، لازم است استخوان و بافت لثه کافی اطراف ریشه های دندان ها وجود داشته باشد. در غیر اینصورت، برای حصول بهترین نتیجه، کشیدن دندان ضروری خواهد بود.

برخی ابزارهایی که برای وسیع کردن فک پایین استفاده می شوند شبیه اکسپندرهای فک بالا هستند، اما برخی ارتودنتیست ها استفاده از ریتینرهای متحرک را با تعبیه پیچ وسیع کننده روی آنها ترجیح می دهند. برخی دیگر نیز استفاده از بریس ها را برای صاف کردن همزمان دندان ها ترجیح می دهند، در حالی که دیگر ارتودنتیست ها لیپ بامپر استفاده می کنند یا سیم هایی را پشت دندان ها قرار می دهند که با یک پیچ فعال می شوند.

اکسپندر چگونه عمل می کند؟

اکسپندر برای هر فرد به صورت سفارشی آماده می شود و روی چند دندان عقب دهان قرار می گیرد. این ابزار از دو نیمه تشکیل شده است که با یک پیچ در وسط، به یکدیگر متصل هستند. برای فعال کردن ابزار، تنها کافیست هر روز مقدار اندکی پیچ با یک کلید مخصوص چرخانده شود. این باعث می شود فشار اندکی به محل پیوند دو استخوان کام وارد شود و باعث شود به مرور زمان به تدریج از یکدیگر دور شوند. وقتی گستردگی مورد نظر حاصل شد، ابزار را چند ماه دیگر در جای خود نگه می داریم تا اجازه دهیم استخوان جدید داخل شکاف وسط شکل بگیرد و گستردگی به ثبات برسد. به طور کلی، روی هم رفته به مدت ۳ تا ۶ ماه از اکسپندر استفاده می شود.

در طول درمان چه انتظاراتی باید داشت؟

چند دقیقه پس از هر بار چرخاندن کلید، مقداری درد و سوزش یا احساس فشار خواهید داشت، اما فعال کردن اکسپندر در واقع دردی کمتر از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها ایجاد خواهد کرد. تا زمانی زبان به حضور ابزار عادت کند، ممکن است کودک احساس کند در حرف زدن و غذا خوردن او اندکی تفاوت ایجاد شده است. علاوه بر این کاملاً طبیعی است که شاهد ایجاد فاصله بین دندان های جلوی کودک باشید. این نشان می دهد اکسپندر به هدف مورد نظر نزدیک می شود. پس از اتمام فرایند و استفاده از بریس ها برای صاف کردن دندان ها شاهد لبخند زیبای کودک خود خواهید بود.