برفک دهان چیست؟

• برفک دهان (کاندیدیازیس دهانی- حلقی) شرایطی است که در آن قارچ های مخمر- مانند به نام کاندیدیا آلبیکانز داخل دهان و حلق رشد بیش از حد دارند.
• برفک های دهان می توانند درنتیجه عوامل متعددی تحریک شوند و بروز پیدا کنند، از جمله بیماری، بارداری، مصرف برخی داروها، سیگار کشیدن، و استفاده از پروتزهای مصنوعی دندانی.
• برفک های دهانی در نوزادان شایع است و معمولاً آسیب رسان نیست.
• عوامل خطرزا برای برفک دهان عبارتند از ضعف سیستم ایمنی بدن، مصرف برخی داروها، سیگار کشیدن، یا استرس.
• علائم و نشانه های برفک دهانی عبارتند از:
  • لکه های سفید رنگ داخل دهان، داخل گونه ها، حلق، سقف داهن، و زبان؛ همینطور
  • سوزش و درد داخل دهان.
• برفک دهان اغلب با معاینات بالینی توسط پزشک یا دندانپزشک شناسایی می شود.
• درمان ها برای برفک دهان به وخامت آن و علت بروز آن بستگی دارند و می توانند شامل درمان های خانگی ساده، داروهای خوراکی، یا داروهای سیستمیک باشند.
• پیش بینی ها برای موارد خفیف برفک دهانی خوب است. چشم اندازی که برای موارد وخیم برفک دهانی وجود دارد به علت بنیادی و وضعیت سیستم ایمنی بیمار بستگی دارد.
• این امکان وجود دارد که در اکثر موارد بتوان با تغییرات ریسک فاکتورها از بروز برفک دهان جلوگیری کرد.

برفک دهان چیست؟

برفک دهان (کاندیدیازیس دهانی- حلقی) شرایط پزشکی است که در آن قارچ های مخمر-مانند به نام کاندیدیا آلبیکانز (نام قدیمی که اکنون کمتر استفاده می شودCandida Monilia  است) داخل دهان و حلق رشد بیش از حد دارند. کاندیدیا آلبیکانز عموماً داخل دهان، دستگاه گوترش، و پوست اکثر افراد سالم وجود دارد. سیستم ایمنی و باکتری های معمولی بدن معمولاً کاندیدیا را در تعادل نگه می دارند. وقتی این تعادل به هم می خورد، معمولاً می تواند منجر به رشد بیش از حد قارچ کاندیدیا شود، که عامل بروز برفک دهان است، عفونت مخمری داخل دهان و حلق.

عفونت برفک دهان (عفونت مخمر دهانی) شبیه عفونت مخمری واژینال نیست. با این حال، قارچ های کاندیدیا موجب بروز بثورات پوشک نیز می شوند، اما بثورات پوشک دورترین نقاط پشت کودک، دستگاه تناسلی، و بخش های داخلی ران را تحت تأثیر قرار می دهد، در حالی که برفک دهانی در دهان و گلو بروز پیدا می کند. در افراد بزرگسال ممکن است در مناطقی که پوست همپوشانی دارد مانند زیر سینه ها، یا چین های پوستی مانند چین و چروک پوست به دلیل بافت چربی، به عفونت کاندیدیا مبتلا شوند.

برفک دهان

علل بروز برفک دهان کدامند؟

رشد بیش از حد گونه های قارچی کاندیدیا داخل دهان یا حلق چیزی است که موجب بروز عفونت های مخمری دهانی می شود. این رشد بیش از حد ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد تغییراتی مانند بیماری، بارداری، مصرف داروهای جدید، و تغییر در سیستم ایمنی بدن را تجربه کند.

برفک دهانی در نوزادان و کودکان تازه متولد شده نسبتاً شایع است و تنها زمانی موجب بروز نگرانی می شود که باعث ایجاد مشکل در تغذیه کودک شود و اغلب با کاهش وزن یا دیگر علائم بیماری های سیستمیک همراه است. در صورتی که برفک دهانی نوزاد شما بیشتر از دو هفته طول کشید با یک متخصص کودکان مشورت کنید.

چه ریسک فاکتورهایی برای برفک دهان وجود دارد؟

افراد بزرگسال سالم عموماً بدون وجود ریسک فاکتورها دچار برفک های دهانی نمی شوند. بیمارانی که سیتسم ایمنی بدن آنها ضعیف است بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های قارچی مانند برفک قرار دارند. ریسک فاکتورهای همراه با برفک عبارتند از موارد زیر:

• بیماری، شامل کنترل ضعیف دیابت، عفونت HIV/ ایدز، سرطان، و خشکی دهان.
• بارداری.
• دریافت داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها، کورتیکو استروئیدها، شیمی درمانی، و دیگر داروهای سرطان، پرتو درمانی، و مصرف قرص های جلوگیری از بارداری.
• انجام جراحی پیوند عضو.
• کشیدن سیگار.
• قرار گیری بد پروتزهای مصنوعی داخل دهان.
• استرس.

برفک دهان

آیا برفک دهان واگیردار است؟

به طور کلی، برفک (یا کاندیدیازیس) دهان واگیردار نیست. با این حال، تغذیه کودک مبتلا به برفک دهان از سینه مادر ممکن است موجب انتقال آن در اثر تماس به سینه مادر شود.

به لحاظ تکنیکی، برفک دهانی می تواند از طریق بوسیدن منتقل شود، گرچه این شایع نیست. برفک نوعی عفونت فرصت طلب است و پیشرفت آن به قدرت سیستم ایمنی بدن شما بستگی دارد.

برفک دهان چه علائم و نشانه هایی دارد؟

مشخصه ویژه برک دهان پوشش سفید رنگ یا لکه های سفیدی است که روی زبان، داخل گونه ها، و پشت حلق بوجود می آیند. بافت زیر این لکه های سفید رنگ اغلب قرمز رنگ و زخم است. این ضایعات می توانند دردناک باشند یا حتی وقتی خراشیده می شوند می توانند موجب بروز خونریزی شوند. برفک های دهانی اغلب می توانند ظاهری شبیه پنیر کوتیج یا شیر دلمه زده داشته باشند. برخی از علائم و نشانه های عمومی برفک دهان عبارتند از:

• لکه های سفید مشخص.
• قرمزی زیر لکه های سفید رنگ.
• زبان سفید رنگ.
• ترک خوردن سطوح بیرونی لب ها.
• خشکی دهان.
• احساس گیر کردن غذا داخل حلق یا گلو درد.
• درد و سوزش دندان ها.
• وجود مزه عجیب یا ناخوشایند داخل دهان.
• بوی بد دهان.
• برفک دهان می تواند منجر به بروز شرایطی به نام سندورم سوزش دهان نیز شود، که می تواند علائم احساس سوزش دردناک، خشکی دهان، درد، گزگز یا بی حسی را در سراسر دهان و زبان، و گاهی اوقات طعم تلخ یا طعم غیر طبیعی فلز داخل دهان داشته باشد.

در موارد وخیم برفک دهان، مری که تا معده امتداد پیدا می کند نیز ممکن است دخیل شود. این باعث  بروز درد هنگام بلع می شود. اگر شخصی سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد (مبتلا به HIV/ ایدز، سرطان، یا تحت درمان با شیمی درمانی، و غیره باشد) قارچ های کاندیدیا می توانند به دیگر بخش های بدن منتشر شوند و موجب بروز نوعی عفونت سیستمیک شوند. اگر شخصی علائم و نشانه های برفک دهان را دارد و تب، لرز، یا مشکل در بلع دارد، باید فوراً با پزشک تماس بگیرد یا حضوری مراجعه کند.

برفک دهان

پزشک برفک دهان را چگونه تشخیص می دهد؟

کاندیدیازیس از نظر بالینی توسط پزشک یا دندانپزشک زمانی تشخیص داده می شود که لکه های سفید رنگی که مشخصه ویژه آن هستند داخل دهان یا گلو ظاهر می شوند. برای تأیید تشخیص اولیه، یا اینکه در صورت وجود هر گونه پرسشی در این زمینه که آیا لکه های سفید رنگ در نتیجه قارچ کاندیدیا بوجود می آیند یا خیر، ممکن است نمونه برداری انجام شود. پزشک یا دندانپزشک می توانند مقدار کوچکی از ماده سفید رنگ را از داخل دهان یا حلق بردارند و زیر میکروسکوپ آن را مورد بررسی قرار دهند و قارچ های مخمر شکل را مشاهده کنند.

برفکی که در بخش های پایینی گلو یا درون مری واقع شده باشد معمولاً با فرایندی به نام اندوسکوپی یافته می شوند. در این فرایند، پزشک یک دوربین کوچک را از طریق پشت حلق به درون مری و داخل معده عبور می دهد تا مشکلات را مشاهده کند و نمونه برداری را انجام دهد. در صورتی که ضایعات سفید رنگ یافت شوند، ممکن است از آنها نمونه برداری شود یا خراش داده شوند تا تشخیص برفک دهانی تأیید شود. این فرایند معمولاً توسط متخصص گوارش انجام می شود.

برفک دهان

برفک دهان چه درمان هایی دارد؟

درمان برفک دهان به علت بروز آن و وخامت عفونت بستگی دارد. در صورتی که برفک در نتیجه عاملی بازگشت پذیر مانند مصرف آنتی بیوتیک، سیگار کشیدن، قرار گیری نادرست پروتزهای مصنوعی، یا کنترل ضعیف دیابت بروز پیدا کرده باشد، این عوامل باید به عنوان بخشی از فرایند درمان اصلاح شوند.

نوزادان و کودکان نوپا، و کودکان خردسالی که برفک دهان دارند اغلب نیازی به درمان ندارند. در کودکانی که بیشتر از چند هفته است که برفک دهانی وجود دارد، متخصص اطفال ممکن است نیستاتین ضد قارچ تجویز کند.

داروهای ضد قارچ می توانند برای درمان برفک دهان استفاده شوند. اگر یک بیمار بزرگسال با برفک دهانی خفیف تشخیص داده شود، پزشک ممکن است برای وی دهانشویه ضد قارچ (نیستاتین) یا قرص های زیر زبانی (کلوتریمازول) برای مصرف به مدت کوتاه تجویز کند. میکونازول باکال نوعی داروی ضد قارچ است که از قرص هایی تشکیل شده است که در منطقه لثه های فک بالا قرار داده می شوند و داخل دهان حل می شوند تا برفک دهان را از بین ببرند.

برای موارد وخیم تر برفک دهان یا در صورتی که فرد دلیل دیگری برای ضعف سیستم ایمنی بدن دارد، ممکن است وی نیاز به داروهای ضد قارچ سیستمیک قوی تر داشته باشد، مانند فلوکونازول یا ایتراکونازول. این داروهای ضد قارچ معمولاً بهتر از کتوکونازول عمل می کنند. برای برفک های دهانی وخیم یا مقاوم، آمفوتریسین B ممکن است به جای فلوکونازول یا ایتراکونازول تجویز شود.

آیا راهکارهای خانگی برای برفک دهانی وجود دارند؟

راهکارهای خانگی برای درمان کاندیدیازیس دهانی کاهش ریسک فاکتورهای عامل برفک دهان و نیز پیشگیری از رشد بیش از حد مخمر کاندیدیا را هدف قرار می دهند.

• دندان های خود را با مسواک دارای فرچه نرم مسواک بزنید.
• دهان خود را با دهانشویه رقیق شده هیدروژن پراکسید ۳% شستشو دهید.
• دهان خود را با آب ولرم و نمک شستشو دهید.
• از استفاده دهانشویه ها پرهیز کنید زیرا آنها می توانند فلورای طبیعی داخل دهان را تغییر دهند.
• پروتزهای مصنوعی خود را تمیز نگهدارید و اگر به درستی داخل دهان شما جای نمی گیرند به دندانپزشک مراجعه کنید.
• در طول مدتی که آنتی بیوتیک مصرف می کنید، ماست شیرین نشده بخورید.
• مکمل های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ممکن است به حفظ تعادل سالم کاندیدا کمک کنند.

راهکارهای خانگی که ممکن است ناراحتی ناشی از برفک دهان را کاهش دهند عبارتند از:

• نوشیدن مایعات سرد، یا خوردن غذاهای یخ زده یا فریز شده.
• خوردن غذاهای نرم که بلع آنها راحت است؛ و
• در صورت دردناک بودن لکه ها مایعات را با نی بنوشید.

بنفشه جنتیان (۱%) نوعی درمان OTC است که گاهی اوقات به عنوان یک راهکار خانگی برای برفک دهان عمل می کند. این ماده نوعی ماده رنگی است که باکتری ها و قارچ ها را از بین می برد و بدون نیاز به نسخه پزشک نیز در دسترس است. قبل از استفاده از بنفشه جنتیان با پزشک صحبت کنید.

عصاره دانه گریپ فروت گاهی اوقات توسط مادران شیردهی استفاده می شود که از راه نوک سینه دچار برفک شده اند. این ماده را می توان به صورت موضعی (روی پوست) روی منطقه مبتلا اعمال شود یا به صورت خوراکی استفاده شود.

سرکه سیب نیز دارای خاصیت ضد قارچ است که ممکن است به متعادل سازی کاندیدا داخل بدن کمک کند. یک قاشق غذاخوری از آن را داخل یک فنجان آب مخلوط کنید و آن را به صورت روزانه بنوشید.

جوش شیرین نیز ممکن است به از بین بردن مخمرهایی که باعث بروز عفونت های قارچی می شوند کمک کند و سطوح pH داخل دهان را در سطح سالمی حفظ کند. نصف قاشق غذا خوری جوش شیرین را با آب مخلوط کنید تا به یک خمیر یکدست تبدیل شود. این خمیر را با یک گلوله پنبه روی سطح زبان و داخل گونه های خود بمالید. اجازه دهید چند دقیقه ای در جای خود باقی بماند، سپس آن را با آب ولرم بشویید. این کار را به مدت چند روز، سه مرتبه در طول روز تکرار کنید. یا به جای آن، نصف قاشق چایخوری جوش شیرین را داخل یک لیوان آب مخلوط کنید و آن را به صورت دهانشویه به صورت روزانه استفاده کنید.

روغن نارگیل خام دارای خواص ضد قارچ است. مادران شیرده گاهی از آن برای جلوگیری از گسترش برفک روی نوک سینه و دهان کودک استفاده می کنند.

متیل آبی خوراکی یک داروی ضد عفونی کننده است که گزارش می شود به تسکین کاندیدیازیس دهانی کمک می کند. قبل از استفاده این مکمل یا هر مکمل دیگری، با پزشک مشورت کنید.

برفک دهان

آیا می توان به بهبود برفک دهان امیدوار بود؟

پیش بینی برفک دهان و اینکه بهبود آن چه مدت طول خواهد کشید به وخامت عفونت و وضعیت سیستم ایمنی بدن بیمار بستگی خواهد داشت.

درمان موارد خفیف برفک دهان که با برخی ریسک فاکتورهای قابل بازگشت بروز پیدا کرده باشند عموماً راحت است، و می توان به درمان آنها امیدوار بود. وقتی شما درمان برفک دهان را آغاز کنید، علائم به طور کلی حدود ۲ هفته از بین می روند. در برخی موارد، برفک دهان حتی با درمان نیز حدود چند هفته دوام دارد. برفک های دهانی تکرار شونده می توانند اتفاق بیفتند اگر در درجه اول به درستی درمان نشود.

برفک دهان در نوزادان و کودکان خردسال به ندرت جدی یا تهدید کننده زندگی است و اغلب به صورت خود به خود و بدون نیاز به درمان دارویی از بین می رود. اگر برفک دهان یک کودک ظرف دو هفته بهبود پیدا نکند، باید با متخصص اطفال مشورت کنید.

بیمارانی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است در معرض خطر مشکلات وخیم تهدید کننده زندگی قرار دارند. این بیماران می توانند به شدت بیمار شوند یا در اثر عفونت کاندیدا جان خود را از دست بدهند. کاندیدا می تواند در سراسر بدن منتشر شود و به اندام های دیگر منتقل شود و می تواند موجب بروز نقص جدی عملکرد شود. درمان سیستمیک ضد قارچ ممکن است علاوه بر بستری شدن طولانی مدت ضروری باشند.

آیا پیشگیری از برفک دهان امکان پذیر است؟

برفک دهان در افراد بزرگسال سالم به راحتی با تغییر ریسک فاکتورهایی که با رشد بیش از حد قارچ کاندیدا ارتباط دارند، قابل پیشگیری است.

تغییرات ریسک فاکتورها برای پیشگیری از کاندیدا عبارتند از:

• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم دندان ها و لثه ها، و حفظ بهداشت مناسب دهانی.
• مراجعه منظم به دندانپزشک.
• حصول اطمینان از تمیز بودن پروتزهای مصنوعی دندانی، و مراقبت صحیح و مناسب از آنها، و قرار گیری صحیح آنها.
• تحت کنترل داشتن دیابت.
• ترک سیگار.
• داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم و حاوی قند و مخمر اندک.
• محدود کردن استفاده از آنتی بیوتیک ها. آنتی بیوتیک را تنها با تجویز پزشک مصرف کنید.
• دهانشویه های کلر هگزیدین ممکن است برای پیشگیری از برفک دهان در افرادی توصیه شوند که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن مصرف می کنند.

برای پیشگیری از بروز برفک دهان در نوزادان یا شیرخواران، پستانک و شیشه شیر آنها را تمیز و استریل نگه دارید. مادران شیرده باید قبل از شیر دادن نوزاد خود، در مورد مصرف داروهای OTC یا تجویزی با پزشک خود مشورت کنند، زیرا برخی داروها می توانند خطر بروز برفک دهان را افزایش دهند.